Geloof en Spiritualiteit in Nederland in historisch perspectief
“De Nederlander bestaat niet” (vrij naar Maxima)
Nederland verandert. Volgens velen gaan die veranderingen snel en zijn ze ingrijpend. Dit geldt ook voor de plaats van geloof en spiritualiteit binnen onze samenleving. Ook hierbij is er een enorm verschil ten opzichte van nog maar een halve eeuw geleden.
Nu is dat gevoel dat er veel verandert, iets van alle tijden. Niets nieuws onder de zon dus?
Ons land kent van oudsher een rijke verscheidenheid aan kerken en christelijke stromingen. Is dat typisch Nederlands? En hoe is dat ontstaan?
Hoe bewaar je bij die verscheidenheid ook een gevoel van eenheid? Van bij elkaar horen? En hoe gaat dat in het huidige Nederland met een nog rijkere verscheidenheid aan (nu niet meer uitsluitend christelijke) religieuze stromingen?
In een reis door de tijd bekijken we hoe er (vooral in het gebied wat nu Nederland heet) gedacht werd over geloof, spiritualiteit en kerk. Op onze reis maken we tussenstops op een aantal stations: momenten in de geschiedenis die we onder de loep nemen.
De vijf stations op onze reis zijn:
- Reformatie
De Moderne Tijd begint rond 1500. Het is de periode van de Renaissance: de Middeleeuwen lopen op hun eind.
Juist in deze periode zijn er ook op het gebied van geloof en kerkbeleving grote veranderingen. Dat heeft niet in het minst Nederland beïnvloed.
- Geloof en spiritualiteit in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Het algemene beeld schetst dat Nederland een protestantse natie was. Klopt dat?
En wat was dan de positie van die protestantse kerk? Of kerken?
In Amsterdam wemelde het van de allochtonen.
Wij waren een toevluchtsoord voor allerlei verdrukte groeperingen uit het buitenland, want wij waren toen immers al een tolerant land. Maar klopt dat wel? Wat is trouwens tolerantie? Voelden die allochtonen zich wel welkom?
- De invloed van de Verlichting en de Franse Revolutie in Nederland
De verhouding tussen kerk en staat verandert in deze periode.
En er ontstaat “principiële tolerantie”.
Vooral in Frankrijk vinden radicale veranderingen plaats.
Wat merkte men hiervan in Nederland?
Versnippering en verzuiling
Aan het eind van de 19e eeuw bestonden er in Nederland veel verschillende kerken en religieuze stromingen. Ook waren er politieke partijen en vakbonden.
Nederland was daarna ongeveer een eeuw lang een verzuild land: iedereen behoorde wel tot de een of andere minderheid.
Hoe is dat ontstaan? Wat betekende het om in zo’n verzuild land te leven?
- Nederland in een globaliserende wereld
Vanaf eind jaren ’60 van de 20e eeuw werden de zuilen in razend tempo ontmanteld.
Daarmee begon de plaats van religie in de samenleving te veranderen.
Gelijk opgaand met de komst van nieuwe groepen mensen deden nieuwe, niet-christelijke en niet-joodse religieuze stromingen hun intrede in Nederland.
Wat is de achtergrond van de ontzuiling? Wat is de invloed van de ontzuiling op het Nederland van vandaag? Hoe gaan we om met de huidige verscheidenheid aan mensen en hun ideeën?
Dit themacollege wordt verzorgd door Gert-Jan Schaapman (Dokkum, 1965). Hij is docent economie (en geschiedenis) rsg De Borgen in Leek.
Alles op een rij
| Themacollege: | Geloof: eenheid in verscheidenheid? |
| Docent: | Gert-Jan Schaapman |
| Data: | Vijf maandagavonden op 10, 24 februari en op 3, 10, 17 maart 2025 |
| Tijd: | 19.30 tot 22.00 uur. |
| Locatie: | Willem Lodewijk Gymnasium, Verzetsstrijderslaan 220, Groningen. |
| Groepsgrootte | Maximaal 15 deelnemers |
| Kosten: | € 50,- |
Aanmelden via ons inschrijfformulier