Jaap van Dorp
In het Nederlandse taalgebied zijn we de koning te rijk met een grote diversiteit aan bijbelvertalingen. Er zijn ook prima vertalingen in verschillende streektalen. Die zijn zeker nodig. Het is belangrijk dat er bij het maken van steeds weer nieuwe vertalingen oplossingen worden bedacht voor minstens drie problemen.
1) Zorg dat je taalgebruik niet gedateerd is. Net zoals je tegenwoordig ook niet communiceert met je collega’s in het zeventiende-eeuws Nederlands, kun je dat ook voor de bijbellezers anno 2025 in een vertaling niet maken. Maar let op: vermijd populair taalgebruik.
2) Zorg dat je op de hoogte bent van de nieuwste inzichten in de bijbelwetenschap. Er zijn spannende voorbeelden te geven van hoe elke nieuwe vertaling dankzij nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen een verhelderende kijk kan bieden op problematische teksten. Bijbelvertalen is eigenlijk niet iets voor hobbyïsten.
3) Zorg dat je vertaalmethode afgestemd is op de lezers die je voor ogen hebt en op het doel van je werk. Als je een tekst wil maken in natuurlijk Nederlands, dan moet je een Hebreeuwse of Griekse tekst bijvoorbeeld niet heel letterlijk of woord voor woord gaan vertalen. Moet een tekst geschikt zijn voor heel veel lezers, ook voor lezers op A2-niveau, gebruik dan alleen de meest voorkomende woorden en schrijf geen ingewikkelde zinnen.
De vraag is wel hoe ver je kunt gaan. In de negentiende eeuw verscheen er een vertaling waarin alle expliciete verwijzingen naar seks in de Bijbel waren weggemoffeld, omdat de lezers daar aanstoot aan zouden nemen. Bij een vertaling van de werken van Shakespeare was dat al een groot succes gebleken: door die gekuiste versie kreeg Shakespeare een miljoenenpubliek. Ook in bijbelvertaalland zijn valkuilen te noemen waarbij vertalers in het heden en in de toekomst op hun hoede moeten zijn.
